CONSTANTINOPLE AND ITS ENVIRONS IN A SERIES OF LETTERS
[David Porter], Exhibiting the Actual State of the Manners, Customs, and Habits of the
Turks, Armenians, Jews, and Greeks as Modified by the Policy of Sultan Mahmoud,
Harper & Brothers, New York, 1835. 2 cilt: 280; 323 s,
19 x 11.5 cm, bez ciltlerinde.
Olağanüstü nadir bir İstanbul seyahatnamesi...
Amerikalıların doğrudan Osmanlı sınırlarına girmesi Amerikan ticaret gemileri vasıtasıyla
gerçekleşmiş ve 1797’den itibaren Amerikalı gemiciler İngilizlerin himayesinde İzmir
limanı başta olmak üzere Osmanlı sularına giriş yapmıştır. Arada geçen zamanda
diplomatik ilişki kurma çabaları sonuçsuz kalmış, nihayet 1823’te, Birleşik Devletler İzmir
ticarî temsilcisi olan David Offley Babıali tarafından resmen tanınmıştır. Bu tanıma bir
anlamda diplomatik ilişkilerin başlangıcı olarak kabul edilebilir. İlk kez İzmir’de açılan
Amerikan konsolosluğunu Beyrut ve İstanbul konsoloslukları izlemiştir. 2 Mart 1831’de
David Porter (1780-1843) resmen İstanbul maslahatgüzarı olarak atanmıştır. Porter beş
kuşaktır donanmada görev yapan asker kökenli bir aileden geliyordu. Porter’in en önemli
görevi Doğu Akdeniz’de Amerikan haklarını güvence altına alacak ticaret anlaşmasının
onaylanmasını sağlamaktı. Porter hatıralarında imza törenini şöyle anlatır: “Reis Efendi
Türk anlaşmasını sağ eline alıp heyetimize uzattı, ben de Amerikan anlaşmasını elime
alarak ayağa kalktım. Anlaşma dosyalarını başlarımızın hizasına kadar kaldırıp biribirimize
vererek seremoniyi tamamladık.” David Porter’e 3 Mart 1839 tarihinde elçilik payesi
verilmiş, bu görevi ölümüne kadar sürdürmüştür. Kışları Péra’da mütevazi bir evde,
yazları da o dönemin modasına uygun olarak Boğaz’daki yazlıkta geçiriyordu. Daha sonra
San Stefano’da daimi olarak kullanılacak köşke taşınmıştır. David Porter’ın gayretleri
iki devlet arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi açısından dikkat çekicidir. David Porter’in
talepleriyle kısa sürede Selanik, İstanköy, Bozcaada, İskenderiye, Beyrut, Kudüs, Bursa
ve Çanakkale konsoloslukları açıldı, İleriki yıllarda Sivas, Harput ve Erzurum gibi başta
Doğu Anadolu olmak üzere Osmanlı topraklarının diğer bölgelerinde de konsolosluklar
açılarak Amerikan temsilciliklerinin sayıları bir hayli artmıştır. Siyasi görevle İstanbul’da
bulunan Porter, kitabında daha ziyade İstanbul ve çevresinde yaptığı gezileri Büyükdere,
Péra ve St. Stefano’da (Yeşilköy) yazılmış mektuplar şeklinde anlatır. Blackmer 1331,
Atabey 971