Battista [Jean-Baptiste] Tavernier, RELATIONE DEL SERRAGLIO INTERIORE, & ESTERIORE DEL
GRAN SIGNORE. Descritta in Lingua Francese da Gio: Battista Tavernier Baronne d’Avbonne; e Tradotta
in Italiano da Gio. Lveti Sacerdote Francese; Nella quale si contengono le ricchezze, gli ordini, & il modo di
viuere di quelli, che habitano nel Serraglio, con gl’esercitij de’ Cortegiani, e Seruitori del Gran Signore, &
insieme la descrizione de’ Cortili, e degli Appartamenti, e specialmente del Diuano. Aggiontaui la descrizione di
Costantinopoli, li Costumi, La Religione, e la Politica de’ Turchi, Per Giosesso Longhi, MDCLXXXX [1690]. [3-]
349, [22] s, 15.5 x 8 cm, ceylan derisi cildinde.
İki önemli seyahatnamenin İtalyanca çevirisi tek kitapta...
Fransızca’dan İtalyanca’ya çeviren: Giovanni Lvetti. Kitabın ilk 228 sayfası Tavernier’in orijinali Nouvelle
Relation de l’Interieur du Serrail du Grand Seigneur, Contenant Plusieurs Singularitez Qui Jusqu’icy N’ont
Point Este Mises en Lumiere (Paris, 1675) başlığı ile basılan eserinin İtalyanca tercümesidir. Kitabın bundan
sonraki bölümü ise (s 229-349) Du Loir’in Les Voyages du Sieur Du Loir, Contenus en Plusieurs Lettres
écrites du Leuant, auvec Plusieurs Particularitez quie n’ont Point Encore esté Remarquées Touchant la Grece,
& la Domination du Grand Seigneur, la Religion & les Moeurs de ses Sujets başlıklı kitabının (Paris, 1654)
Notizie del Serraglio Cavate dalli Viaggi del Sig. de Loir Francese, con vu’ampia Descrittione della città di
Costantinopoli, & alcune curiose note intorno alla Scienzei Religione, & alli Costumi de’Turchi başlığı verilerek
yapılan kısmî İtalyanca tercümesidir. Tavernier, İstanbul’a ilk olarak 1631 kışında geldi ve bir yıl kaldı.
Tavernier’in payitahttaki bu bir yılı, İstanbul’un kapıkulu eylemlerine sahne olduğu, sarayı basan azgın zorbaların
veziriazamı parçaladıkları, “Padişaha sözümüz vardır!” bağırışlarıyla, IV. Murad’ı ayak divanına çıkarttıkları
kritik bir evreye rastlar. Tam altı kez Doğu yolculuğuna çıkan, iki kez de İstanbul’a gelen Tavernier’in basılan ilk
eseri müzayedeye sunulan kitaptır. Tavernier’in anlatısında Divan-ı Hümayun, arz odası, saray hastanesi, küçük
ahırlar, mutfaklar, hadımağaların ve içoğlanlarının koğuşları, hamamlar, hazine dairesi, kiler, doğancıbaşının
koğuşu, hasoda, harem dairesi ve hasbahçe hakkında çok ayrıntılı bilgi vardır. Tavernier, anlatılarını, Topkapı
Sarayı’nda içoğlanlığı yapmış iki kişiden dinlediklerine dayandırmıştır: Sarayda elli yıldan fazla içoğlanlığı yapıp
hazinedarbaşılığa kadar yükseldikten sonra, gözden düşerek Bursa’ya sürgün edilip oradan Hindistan’a kaçtığını
söyleyen Sicilyalı bir devşirme ile yine sarayda on beş yıl içoğlanlığı yapmış bir Parisli... Ama herhalde eski
içoğlanlarından dinlediklerinin yeterli olmayacağı düşüncesiyle, Fransa elçisi Marcheville’in, İstanbul’da huzura
kabulü sırasında maiyetine katılarak saraya girmiş ve saraydaki yaşamı gözlemleyebilmiştir. Kitabın ikinci
bölümü, Kasım 1639’dan Şubat 1641’e kadar İstanbul’da kalan ve 17. yüzyıl gezginleri arasında İstanbul kenti,
saray adetleri hakkında en iyi bilgiyi verdiği söylenen Fransız Du Loir’in seyahatnamesidir. Tavernier: Blackmer
1630, Atabey 1199 (Fransızca baskılar); Du Loir: Blackmer 511, Atabey 373