Leyla [Saz], Souvenirs de Leila Hanoum sur le Harem Imperial. Calmann-Levy, Paris, 1925. xv, 302 s, 18.5 x 12 cm, kağıt kapağında. Çev. Youssouf Razi. Leyla Saz (1845-1936) Türk besteci ve yazarıdır. Hekimbaşı İsmail Paşa’nın kızıdır. Çocukluğunda yedi yıl süreyle sarayda bulunmuş, Sultan hanımların nedimeliğini yapmıştır. Bu sayede harem hayatını yakından tanımış ve iyi bir eğitim görmüştür. Sarayda kaldığı dönemde Nikoğos Ağa ve Medeni Aziz Efendi’den aldığı dersler ile klasik Türk müziği konusunda kendini geliştirmiş, bestekârlık yeteneğini ilerletmiştir. İkiyüze yakın bestesi vardır. Bostancı’daki köşkü yandığında çoğu şiiri ve hatıra defterleriyle birlikte bu notaların çoğu yanmış olsa da, kalan bestelerin çoğu bugün hala dinlenmektedir. Örnek olarak hicaz Seni sevda çiçeğim, tac-ı serim verilebilir. Şiir yazmaya 16 yaşında başlamış olan Leyla Hanım, Fıtnat Hanım ile birlikte dönemin mecmualarında açık imzası görülen ilk kadın şairlerdendir. Dîvan geleneğini takip ederek yazdığı şiirlerinin toplanabilen kısmı ilk kez 1928’de Solmuş Çiçekler ismiyle yayımlanmıştır. Harem ve Saray Adatı Kadimesi ismini verdiği, saray çevresini ve âdetlerini anlatan anılarıyla 1920-1922 yılları arasında Vakit ve İleri gazetelerinde yayınlanmıştır.